Ograniczenie dostępu do kredytów i mniejsza konkurencja między instytucjami pożyczkowymi – takie skutki mogą przynieść regulacje zawarte w nowym projekcie Ustawy o kredycie konsumenckim. Jednocześnie wcale nie zwiększą one poziomu ochrony klientów.
Marcin Czugan, prezes Związku Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce
„Uwaga! Pożyczanie pieniędzy kosztuje” – już wkrótce takim sloganem będą musiały być opatrzone wszystkie reklamy i komunikaty marketingowe instytucji finansowych udzielających kredytów i pożyczek konsumenckich w Unii Europejskiej.
O ile samo ostrzeżenie ma charakter edukacyjny i zachęca konsumentów do bardziej przemyślanych decyzji o zaciągnięciu zobowiązania, to pozostałe przepisy zaproponowane w polskim projekcie budzą obawy: w praktyce reklama kredytów i pożyczek zostanie niemal całkowicie zredukowana, gdyż ryzyko regulacyjne będzie zbyt duże dla instytucji finansowych.
Nowe ostrzeżenia w reklamach to nie wszystko…
To pytanie, które zadają sobie obecnie przedstawiciele branży finansowej po lekturze projektu nowej Ustawy o kredycie konsumenckim, zaprezentowanej przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). Wdraża ona w Polsce unijną Dyrektywę o kredycie konsumenckim (CCD II). Część z jej kluczowych zapisów dotyczy właśnie reklamy.
Zgodnie z CCD II informacje przekazywane przez instytucje finansowe mają zawierać wyraźne ostrzeżenie kierowane do konsumentów, że pożyczanie pieniędzy kosztuje („Caution! Borrowing money costs money”).
W tym kontekście warto zwrócić uwagę, że ostrzeganie przed kosztami może czasami wprowadzać w błąd, np. w przypadku „rat 0 proc.”, które dotyczą przecież spłaty wyłącznie kapitału bez odsetek.
Unijny regulator pozostawił jednak państwom członkowskim dodatkowe i dobrowolne tzw. opcje narodowe w celu ograniczenia przekazu reklamowego.
Pozwalają one państwom członkowskim na wprowadzenie zakazu reklam, które:
- podkreślają łatwość lub szybkość uzyskania kredytu,
- uzależniają rabaty od zaciągnięcia kredytu,
- oferują okresy karencji dłuższe niż trzy miesiące.
UOKiK proponuje wykorzystać wszystkie dostępne opcje narodowe. W praktyce oznacza to, że kreowanie reklam produktów finansowych bez narażania się na sankcje stanie się niezwykle trudne.
Trudno wyobrazić sobie, by w tego rodzaju przekazach nie można było informować o cechach produktu finansowego, szybkości procesu czy istotnych korzyściach z zawartej umowy.
Zakaz reklamowania pożyczek. Oto możliwe skutki
W krajach Unii Europejskiej trwają obecnie prace nad ostatecznym kształtem regulacji wdrażających CCD II. Nasze analizy wskazują, że nie wszystkie państwa członkowskie UE skorzystają ze wszystkich opcji narodowych.
W efekcie polscy konsumenci mogą zostać odcięci od informacji na temat nowych produktów kredytowych. Instytucje finansowe w obawie przez potencjalnymi sankcjami będą bowiem ograniczać się jedynie do reklam wizerunkowych. Będzie to stanowiło ograniczenie konkurencyjności rynku, ponieważ na taką formę reklamy będą mogły sobie pozwolić jedynie największe podmioty.
Należy także pamiętać o tym, że ograniczenie możliwości reklamowania kredytów, odnoszące się do szybkości i prostoty ich uzyskania, również może zmniejszyć konkurencyjność i rozwój technologiczny podmiotów rynku finansowego.
W zamian konsumenci wcale nie dostaną lepszej ochrony swoich praw. Przy tej okazji warto wspomnieć, że odsetek wszystkich reklamacji w instytucjach pożyczkowych w 2024 r. dotyczył tylko 0,84 proc. wszystkich zaciągniętych przez klientów zobowiązań (raport ZPF „Sektor instytucji pożyczkowych w Polsce 2024”). Z kolei dane Rady Reklamy dowodzą, że w ostatnich latach skargi na produkty kredytowe były jednostkowymi, marginalnymi przypadkami. Wyraźnie widać więc, że firmy pożyczkowe rzetelnie podchodzą do informowania o swojej ofercie.
Dlatego podczas prac nad ostateczną wersją Ustawy o kredycie konsumenckim warto skupić się nie na coraz to nowszych restrykcjach, ale na zachowaniu równowagi pomiędzy ochroną konsumentów a tym, by nie zostali oni odcięci od możliwości finansowania swoich potrzeb.
***
ZPF apeluje do UOKiK o zorganizowanie konferencji uzgodnieniowej w ramach prac legislacyjnych nad projektem nowej Ustawy o kredycie konsumenckim. Jej celem jest dyskusja i wypracowanie najkorzystniejszych rozwiązań dla rozwoju rynku i wartości dla konsumentów.
Więcej na ten temat piszemy na stronie https://loanmagazine.pl/projekt-ustawy-o-kredycie-konsumenckim/
