Lepsza ochrona klientów firm finansowych działających bez konieczności posiadania zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego, usprawnienie systemu jurysdykcji oraz ograniczenie całkowitego kosztu kredytu konsumenckiego. To najważniejsze założenia projektu ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym, ustawy Prawo bankowe oraz niektórych innych ustaw, które przyjęła Rada Ministrów. Na ile nowe przepisy rzeczywiście będą dla pożyczkobiorców lepszym buforem bezpieczeństwa przed wpadnięciem w poważne kłopoty finansowe?
Projektowana ustawa, której pierwsza wersja została upubliczniona w sierpniu ubiegłego roku, ma zwiększyć wiarygodność sektora pozabankowego oraz wyeliminować nierzetelne firmy, prowadzące działalność niezgodnie z przepisami prawa. Efektem forsowanych przez Ministerstwo Finansów zmian ma być wyższe bezpieczeństwo klientów instytucji będących alternatywą dla tych, którzy mają utrudnioną drogę do otrzymania wsparcia finansowego od banków. Dotyczy to m.in. osób zatrudnionych na tzw. śmieciówkach (umowa o dzieło, umowa zlecenie) czy w przeszłości lub aktualnie mających na swoim koncie nieterminową spłatę zadłużenia.
Jednym z nowych przepisów jest rozszerzenie uprawnień KNF, które będzie mogło prowadzić postępowanie wyjaśniające, jeśli pojawi się podejrzenie popełnienia przestępstwa, czyli działanie bez zezwolenia Komisji, pobieranie nadmiernych opłat, prowizji czy odsetek od pożyczki. Organ nadzorczy będzie także mógł udostępniać informacje o charakterze tajemnicy zawodowej, jeśli sprawa trafi do prokuratury. W przypadku, gdy podmiot będzie udaremniał lub utrudniał podejmowanie odpowiednich czynności może zostać objęty karą finansową rzędu 500 tys. zł lub więzieniem do 2 lat.
Aby móc udzielać pożyczki ze środków własnych, firma pozabankowa będzie musiała posiadać co najmniej 200 tys. kapitału zakładowego z udokumentowanych źródeł, jednak środki nie mogą pochodzić z pożyczki, kredytu czy emisji obligacji. Ponadto osoby zasiadające w zarządzie, radzie nadzorczej czy komisji rewizyjnej spółki będą musiały być niekaralne, czyli wcześniej nie mogły dopuścić się oszustwa, przestępstwa skarbowego czy fałszowania dokumentów. Brak zezwolenia KNF na prowadzenie biznesu grozi 5 latami pozbawienia wolności lub grzywną rzędu 10 mln zł.
Obniżeniem kosztów pożyczki czy kredytu konsumenckiego ma skutkować wprowadzenie dwuczęściowego limitu całkowitego kosztu zobowiązania. Koszty pozaodsetkowe nie będą mogły przekroczyć 25 proc. całkowitej kwoty świadczenia oraz 30 proc. całkowitej kwoty pożyczki w ujęciu rocznym. Ukrócone mają zostać praktyki stosowane w przypadku tzw. chwilówek, udzielanych na krótki okres z wymogiem jednorazowego uregulowania należności, w których często dochodzi do rolowania zobowiązań, czyli zaciągania nowej pożyczki w celu spłacenia poprzedniej. Projekt zakłada, że jeśli okres spłaty zadłużenia zostanie przedłużony w okresie 120 dni od wypłaty pieniędzy – całkowitą kwotę pożyczki będzie stanowić pierwsza wypłata. Natomiast, gdy klientowi zostanie udzielone kolejne zobowiązanie w okresie 120 dni od dnia wypłaty pierwszego świadczenia, a nie spłacił całkowicie zobowiązania, wówczas całkowitą kwotę kredytu stanowi pierwsze świadczenie a pozaodsetkowe koszty będą sumą całkowitych kosztów wszystkich pożyczek udzielonych w tym okresie.
Pojawi się również maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie w spłacie oraz odsetek od odsetek, co ma służyć likwidacji lichwiarskich praktyk. Nie będzie ona mogła przekroczyć sześciokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego.
Ochronie ma służyć również uregulowanie kwestii pozyskiwania informacji o kliencie z zewnętrznych baz danych oraz wymiany informacji między rejestrami kredytowymi i instytucjami udzielającymi zobowiązań konsumenckich, czyli m.in. dane dotyczące udzielonego kredytu czy historia spłaty zadłużenia.
Zdaniem przedstawicieli branży pozabankowej, nowe przepisy faworyzują pożyczki udzielane na okres od 3 miesięcy do 2 lat. Efektem może być eliminacja tzw. chwilówek, czyli zobowiązań na niskie kwoty z najwyżej 3-miesięcznym okresem spłaty oraz pożyczek długoterminowych (powyżej 2 lat). Z kolei konkurencyjność zmniejszą limity kosztów pozaodsetkowych czy wysokość odsetek za opóźnienia w spłacie. Jako że wiążą się one z ewentualną windykacją, firmy mogą się zabezpieczać przed stratami poprzez przedwczesne obciążanie klienta najwyższymi możliwymi kosztami.
Sylwia Stwora
