- Ogólnoeuropejski Indywidualny Produkt Emerytalny (OIPE) to dobrowolna forma zabezpieczenia emerytalnego. Jej celem jest zapewnienie dodatkowego dochodu na starość, obok emerytury państwowej.
- Finax, pierwszy i największy dostawca Europejskiej Emerytury w krajach UE uważa, że potencjał OIPE jest wciąż niewykorzystany i apeluje do urzędników Komisji Europejskiej o reformę produktu: czas na OIPE 2.0.
- W oficjalnym stanowisku Finax wskazuje bariery rozwoju OIPE i nawołuje do konkretnych zmian, mających upowszechnić produkt zarówno wśród oszczędzających, jak i dostawców. Antidotum to m.in. deregulacja, zaangażowanie w OIPE pracodawców, zmiana struktury opłat, zrównanie z krajowymi produktami emerytalnymi czy inwestowanie zgromadzonego kapitału w private equity.
Ogólnoeuropejski Indywidualny Produkt Emerytalny (OIPE), będący dobrowolną, indywidualną formą inwestowania, od października 2023 r. uzupełnia trzeci filar emerytalny w Polsce. Z kolei w Unii Europejskiej jako propozycja rozszerzenia państwowych systemów emerytalnych funkcjonuje od 2022 r., a ramy produktu oparte są na unijnym rozporządzeniu z 2019 r. OIPE opracowano z myślą o zapewnieniu prostej, opłacalnej i mobilnej możliwości oszczędzania na emeryturę. Finax, jako pierwszy operator emerytalnego produktu w Europie, wprowadził go dotąd w Polsce, na Słowacji, w Czechach i w Chorwacji, stając się liderem w tym segmencie. Teraz, specjalizująca się w inwestowaniu pasywnym firma, postanowiła publicznie zabrać głos w kwestii szybkiej i przemyślanej reformy OIPE.
JURAJ HRBATÝ: SPRAWNA EWOLUCJA W INTERESIE SPOŁECZEŃSTW UE
Zdaniem Finax, narzędzie to ma znacznie większy potencjał, by wzmocnić bezpieczeństwo finansowe europejskich obywateli, a jednocześnie stać się atrakcyjnym dla instytucji finansowych. Jednak OIPE trapią choroby wieku dziecięcego: przeregulowanie, w tym bariery dystrybucyjne, podatkowe i prawne, a także surowe limity kosztowe hamujące jego powszechną implementację. Finax, będący pionierem Europejskiej Emerytury w regionie, postuluje o reformę OIPE.
– Każdy Europejczyk zasługuje na godną emeryturę, bez względu na to, w jakim kraju pracuje dziś, a gdzie będzie mieszkał za 20 lat. To nie tylko kwestia finansów. To sprawa społeczna. Nie oczekujemy rewolucji a mądrej i sprawnej ewolucji. Wdrożenie zmian w OIPE będą kluczowe dla dalszego rozwoju tego narzędzia, mającego przecież przeciwdziałać społecznym i gospodarczym skutkom narastającej depopulacji europejskiego społeczeństwa. OIPE ma w sobie tę siłę: patrząc na fundamenty, to jeden z najciekawszych produktów finansowych, który powstał w ramach UE – podkreśla Juraj Hrbatý, CEO Finax.
FINAX: CZAS NA OIPE 2.0
Kontekstem do opublikowania przez Finax dokumentu opiniodawczego jest fakt, iż Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych (EIOPA) zarekomendował w ostatnim czasie przegląd regulacji dotyczących OIPE. W ciągu najbliższych tygodni Komisja Europejska ma przedstawić nową propozycję rozporządzenia. Lider rynku chce więc usprawnić i przyspieszyć proces zmian, opierając rekomendacje na własnych, unikalnych doświadczeniach.
– Obecny kształt OIPE uniemożliwia realizację nadrzędnego celu: budowy powszechnego systemu dobrowolnych oszczędności emerytalnych na poziomie całej Europy. Dzieje się tak przez złożoność i surowość regulacji oraz brak elastyczności – mówi Juraj Hrbatý, CEO Finax – OIPE ma przy tym ogromny potencjał i warto o niego zawalczyć. Na bazie naszych doświadczeń i pogłębionych analiz wyciągnęliśmy szereg wniosków. Proponujemy pakiet celowanych zmian, które z satysfakcją powinny być przyjęte przez wszystkie strony. Apelujemy do organów unijnych, aby nadały OIPE nową dynamikę, przywracając pierwotną ideę nowoczesnego, dostępnego oraz konkurencyjnego narzędzia emerytalnego dla obywateli całej UE – dodaje Juraj Hrbatý.
Unia Europejska ogłaszając nowy produkt kierowała się zmianami pokoleniowymi wśród inwestorów. Przyszli emeryci często zmieniają miejsce zamieszkania i kraje zatrudnienia, nie zawsze pracują na etacie, a produkty finansowe chcą mieć pod ręką, w swoim komputerze i smartfonie. Produkt jest więc zautomatyzowany, a wpłacane pieniądze inwestowane są w globalne fundusze ETF. Finax umiarkowane zainteresowanie ponadnarodowym OIPE widzi dziś zarówno po stronie popytu, jak i podaży.
OPERATORZY: NIE OPŁACA SIĘ. OSZCZĘDZAJĄCY: NIE WIEMY, ŻE SIĘ OPŁACA
Dziś instytucja oferująca tzw. produkt podstawowy OIPE, nie może pobierać więcej niż 1 proc. opłat rocznie (łącznie z kosztami dystrybucji, doradztwa i zarządzania). Tak nisko ustawiona granica rentowności zdaniem Finax odstrasza potencjalnych operatorów. Efekt? Jest ich niewielu i nie inwestują oni w rozwój kanałów sprzedaży oraz edukację rynku. Choć dla obywateli jest to bardzo korzystny sposób na odkładanie środków. Podstawowy OIPE (wariant 100/0, bazujący na rynku funduszy akcji) przyniósł w 2024 r. średnio aż 17 proc. zysku.
– OIPE potrzebuje demokratyzacji i otwarcia rynku na nowych dostawców. W Finax od początku działamy przy niskich, zoptymalizowanych kosztach, wynika to z przyjętego przez nas modelu. Ale dla tradycyjnych instytucji opłata poniżej 1 proc. może być grą niewartą świeczki (Finax proponuje 0,9 proc. – to wszystkie koszty z punktu widzenia klienta). Wprowadzenie tymczasowej, wyższej opłaty w początkowym okresie funkcjonowania produktu umożliwiłoby rozbudowę rynku. Choć w dłuższej perspektywie model opłat powinien pozostać konkurencyjny i korzystny dla oszczędzających – mówi Przemysław Barankiewicz, szef Finax na Polskę.
Finax zdiagnozował też główne wyzwanie po stronie przyszłych emerytów: brak świadomości na temat produktu wynika m.in. z ograniczeń dystrybucyjnych i marketingowych.
– OIPE powinno być filarem nowoczesnego europejskiego systemu emerytalnego. Zwłaszcza że sytuacja związana z demografią będzie w najbliższych dziesięcioleciach mocno ciążyła przyszłym emerytom. Przy odpowiednich warunkach opatrzonych kampaniami informacyjnymi, Europejska Emerytura może stać się realną alternatywą dla każdego obywatela UE. Niezależnie od kraju, wciąż trzeba pobudzać zainteresowanie długoterminowym oszczędzaniem, co jest wyzwaniem o charakterze społecznym i edukacyjnym. Co ciekawe, dane pokazują, że w krajach, gdzie OIPE traktowany jest na równi z lokalnymi produktami emerytalnymi, jego popularność jest aż 9 razy wyższa. Tak jest np. w Polsce – dodaje Przemysław Barankiewicz i przypomina, że nad Wisłą OIPE ma konstrukcję bardzo zbliżoną do lokalnego Indywidualnego Konta Emerytalnego (IKE) – oferuje m.in. podobne ulgi podatkowe i limit wpłat.
Pomimo zaleceń Komisji Europejskiej, sugerujących, aby państwa członkowskie odgórnie przyznały OIPE te same ulgi podatkowe co produktom krajowym, nie jest to standard na poziomie UE. Finax proponuje więc zestaw rekomendacji i wskazuje, że korzyści z ich ponadnarodowego wdrożenia mogą popłynąć nie tylko do obywateli, ale i całej gospodarki, np. poprzez skierowanie zgromadzonego kapitału w stronę funduszy private equity, co pobudziłoby inwestycje w europejską infrastrukturę. Jednocześnie Finax deklaruje pełną gotowość do dalszej współpracy z Komisją Europejską, EIOPA oraz krajowymi regulatorami, oferując swoje doświadczenie w tworzeniu i wdrażaniu OIPE – docelowo w 27 krajach UE.
KLUCZOWE 6 PROPOZYCJI Z OFICJALNEGO STANOWISKA FINAX:
- Inwestycja w Europę: Finax podkreśla, że OIPE może być instrumentem mobilizacji europejskich oszczędności – dziś rozproszonych i często nieefektywnie zarządzanych – w kierunku europejskich akcji, private equity, projektów infrastrukturalnych czy zielonej transformacji. Obecne przepisy dotyczące OPIE utrudniają inwestycje w fundusze typu ELTIF 2.0. Choć Europejczycy lokują ponad 6 bln EUR w oszczędnościach emerytalnych, znaczna część tych środków inwestowana jest konserwatywnie, z ograniczonym potencjałem wzrostu. W opinii Finax, OIPE mógłby pełnić podobną rolę jak programy emerytalne w USA czy Kanadzie, gdzie środki obywateli są aktywnie inwestowane w rozwój lokalnych rynków i innowacji.
- Otwarcie na pracodawców: Finax uważa, że zaangażowanie w OIPE pracodawców to klucz do upowszechnienia produktu. Proponuje tym samym umożliwienie firmom negocjowania warunków OIPE dla swoich pracowników i ich automatyczny zapis (auto-enrolment). Dodatkowo postuluje zniesienie obowiązku doradztwa finansowego przy podstawowym OIPE, uproszczenie procedur AML i KYC hamujących masową dystrybucję, oraz umożliwienie firmom dokonywania wpłat z zachowaniem zachęt podatkowych.
- Dźwignią skuteczny marketing: Obecne ograniczenia regulacyjne uniemożliwiają efektywną dystrybucję OIPE. Finax apeluje o otwarcie produktu na nowoczesne formy marketingu, w tym programy poleceń i marketing afiliacyjny. Proponuje też wyrównanie praw dystrybutorów inwestycyjnych i ubezpieczeniowych (IDD), którzy dziś nie mogą oferować wszystkich wersji OIPE. Słowacki dostawca wskazuje na konieczność wsparcia informacyjnego na poziomie Unii Europejskiej.
- Zmiany w opłatach: Limit opłat na poziomie 1 proc. nie uwzględnia rzeczywistych kosztów dystrybucji i instrumentów bazowych. Finax apeluje o wyłączenie kosztów funduszy ETF i innych instrumentów z tego limitu lub, alternatywnie, wprowadzenie miernika efektywności, który uzależniałby poziom opłat od wyników inwestycyjnych. Europejski robodoradca wskazuje również na potrzebę umożliwienia jednorazowych opłat dystrybucyjnych, co ułatwi współpracę z agentami i pokryje koszty pozyskania klienta. Finax apeluje też o zwolnienie OIPIE z podatku VAT, bo dziś dyskryminuje to ok. 15 proc. dostawców w porównaniu z instytucjami finansowymi objętymi innym reżimem prawnym.
- Równe traktowanie podatkowe: Sukces produktu zależy od tego, jak zostanie on potraktowany w krajowych systemach prawnych i podatkowych. Powszechne zrównanie ulg i zachęt z lokalnymi produktami emerytalnymi, transfer środków między OIPE a innymi formami oszczędzania oraz wykorzystanie środków z OIPE jako zabezpieczenia kredytu hipotecznego – to rozwiązania, które mogą uczynić produkt bardziej atrakcyjnym i dostępnym dla szerokiej grupy obywateli.
- Zwiększenie liczby wariantów OIPE: Finax wskazuje też na konieczność rozszerzenia dostępnych wariantów OIPE. Obecne ograniczenie do 6 wersji produktu na dostawcę uniemożliwia dostosowanie oferty do specyfiki poszczególnych krajów. Firma postuluje zwiększenie tej liczby lub całkowite zniesienie limitu, co pozwoliłoby na inwestycje w lokalne spółki, w lokalnej walucie lub we współpracy z lokalnymi partnerami. Propozycja to też wprowadzenie „etykiety OIPE” dla produktów krajowych.
Opinion paper Finax pt. „Building a brighter pension future for Europe” w całości dostępny jest pod linkiem.
