91 proc. Polaków, którzy w ostatnim roku zaciągnęli kredyt lub pożyczkę, nie ma problemów z ich spłatą – wynika z najnowszego raportu Federacji Konsumentów. Co więcej, 82 proc. spłaca swoje zobowiązania regularnie, a niemal połowa (48 proc.) nadpłaca raty. Polacy pożyczają odpowiedzialnie, jednak część z nich po odmowie finansowania przez bank lub firmę pożyczkową szuka ogłoszeń na przystankach i profilach w mediach społecznościowych, które oferują pożyczki „bez BIK-u”.
Polak pożycza i spłaca
Z badania ilościowego „Polacy wobec swoich zadłużeń” wynika, że kredyt i pożyczka to dla wielu Polaków element racjonalnego zarządzania domowym budżetem. Aż 87 proc. badanych deklaruje, że w miarę regularnie kontroluje swoje finanse, a 68 proc. mimo zadłużenia – oszczędza. Najczęściej odkładają oni kwoty od 100 do 500 zł miesięcznie.
– Wbrew temu, co mogłoby się wydawać, Polacy nie są lekkomyślnymi pożyczkobiorcami. Większość pożycza odpowiedzialnie, spłaca terminowo i traktuje kredyt jako narzędzie, a nie zagrożenie. Najczęściej Polacy pożyczają, bo mają konkretny cel – remont, sprzęt AGD, święta czy nagły wydatek – podkreśla Monika Kosińska-Pyter, prezeska Federacji Konsumentów.
– Warto zwrócić uwagę na to, że nastroje konsumenckie w Polsce się poprawiają, a sytuacja na rynku pracy jest stabilna. W połączeniu z ostatnimi obniżkami stóp procentowych przez Radę Polityki Pieniężnej te zjawiska powinny sprzyjać rzetelnemu spłacaniu zobowiązań przez klientów firm pożyczkowych – uważa Marcin Czugan, prezes Związku Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce.
Wskazuje jednocześnie, że już od początku 2024 r. można zaobserwować spadek udziału zadłużenia przeterminowanego w portfelach firm pożyczkowych, na co ma wpływ ich odpowiedzialne podejście do udzielania nowych pożyczek – w czerwcu 2025 r. instytucje odrzuciły 73,8 proc. wniosków od klientów.
Pożyczki w szarej strefie
Z badania jakościowego wynika, że pożyczki w szarej strefie są często udzielane na bardzo wysoki procent – nawet 100 proc. – i zabezpieczane zastawem sprzętu lub groźbami. Umowy są krótkie, często nieczytane, a decyzje podejmowane pod wpływem silnych emocji: stresu, wstydu, poczucia braku wyjścia.
W momencie otrzymania odmowy udzielenia pożyczki, osoba która się o nią starała tak naprawdę została ze swoim problemem, który będzie musiała rozwiązać. To rodzi bardzo duże ryzyka związane ze skorzystaniem z oferty szarej strefy, która tylko czeka na tak zdesperowane decyzje – komentuje Barbara Sęk, dyrektor zarządzająca Kancelarią Prawną SVEA.
Ważne, aby zmiany regulacyjne miały na względzie zarówno konsumenta, jak również profesjonalny rynek instytucji pożyczkowych, które w sposób legalny udzielają finansowania w ramach dostępnych przepisów prawnych.
Ustawa o kredycie konsumenckim
Na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano długo oczekiwany projekt nowej ustawy o kredycie konsumenckim, datowany na 4 lipca 2025 r. („Ustawa”). Nowe przepisy mają na celu wdrożenie do polskiego porządku prawnego m.in. dyrektywy 2023/2225 (CCD II).
Dyrektywa CCD II i jej implementacja stanowić będą fundament nowego otoczenia prawnego rynku kredytów konsumenckich. Rynek ten rozwijał się przez ostatnie kilka lat (dynamiczniej począwszy od implementacji Dyrektywy o kredycie konsumenckim I, w 2011 roku), ale również podlegał istotnym, bardzo pogłębionym i częstym zmianom prawnym w trakcie obowiązywania ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim.
Obecnie, stoimy w przededniu implementacji aktu prawnego, który na lata wyznaczy kierunek funkcjonowania kredytodawców kredytu konsumenckiego, zarówno z sektora bankowego, jak i niebankowego – zaznacza Marcin Czugan, Prezes ZPF.
W kontekście obecnie trwających prac i konsultacji nad projektem ustawy o kredycie konsumenckim eksperci rynku zwracają uwagę, iż bardzo ważnym aspektem będzie wyważone podejście do zaproponowanych przepisów, tak aby zbyt restrykcyjne regulacje nie ograniczyły dostępu do nadzorowanego profesjonalnego rynku i nie zamykały drogi konsumentowi w trudnej sytuacji finansowej.
