Aż 43 proc. obywateli Unii Europejskiej uważa się za tzw. wrażliwych konsumentów. Tylko w Polsce ponad 4 mln osób posiada orzeczenie o niepełnosprawności, stopniu niepełnosprawności lub stopniu niezdolności do pracy. To z myślą o nich powstały przepisy, które mają ułatwić równy dostęp do usług finansowych.
KOMENTARZ
Marcin Czugan, radca prawny, prezes Związku Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce
Od 28 czerwca obowiązują w Polsce przepisy określane w skrócie jako Ustawa o dostępności (Ustawa o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze). To niezwykle istotny akt prawny, który jest konsekwencją wdrożenia Europejskiego Aktu o Dostępności.
Jego zasadniczym celem jest wsparcie dla osób ze szczególnymi potrzebami w dostępie do produktów i usług świadczonych przez podmioty gospodarcze, a więc również instytucje finansowe: banki, instytucje pożyczkowe i instytucje płatnicze.
Łatwiejszy dostęp do usług finansowych. Co przewidują nowe przepisy?
Nowe regulacje zostały wprowadzone z myślą o osobach, które na co dzień muszą podejmować dodatkowe działania po to, by móc na równi z innymi uczestniczyć w różnych sferach życia, np. korzystać z usług podmiotów gospodarczych.
Tę grupę można wpisać w unijne pojęcie tzw. wrażliwego konsumenta, które pojawiło się w badaniu Komisji Europejskiej – aż 43 proc. konsumentów uznało w nim, że potrzebują wsparcia, by sprawnie kupować produkty i usługi.
Europejski Akt o Dostępności i jego polska wersja mają być odpowiedzią na ich potrzeby. Zakładają bowiem, że wszystkie podmioty objęte nowymi regulacjami (w tym instytucje finansowe czy platformy e-commerce) zapewnią im dostęp do produktów i usług na poziomie: postrzegalności, funkcjonalności, zrozumiałości i kompatybilności.
Jak należy rozumieć te pojęcia?
– postrzegalność – umożliwienie odbioru informacji o produkcie lub usłudze za pomocą zmysłów słuchu, wzroku lub dotyku;
– funkcjonalność – umożliwienie użycia wszystkich funkcji oferowanego produktu lub usługi;
– zrozumiałość – umożliwienie zrozumienia treści i informacji związanych korzystaniem z produktu lub usługi zgodnie z ich przeznaczeniem;
– kompatybilność – umożliwienie niezakłóconego współdziałania z innymi produktami lub usługami, w tym narzędziami wspomagającymi.
Dostępność usług finansowych. Najważniejsze wyzwania
Warto zwrócić uwagę, że każda z wymienionych cech wymaga od instytucji odrębnych działań. Dotyczą one m.in. metod identyfikacji konsumenta, składania podpisów elektronicznych oraz bezpieczeństwa.
Jednak nie tutaj upatruję najważniejszego wyzwania związanego z wdrażaniem przepisów Ustawy o dostępności. Będzie nim dostosowanie komunikatów przekazywancyh przez instytucje finansowe do wymogów nowych regulacji, tak by pozostać w zgodzie z innymi ustawami.
Instytucje finansowe są bowiem objęte – co do zasady – definicją bankowości detalicznej, co oznacza, że kryteria dostępności należy wypełnić przy świadczeniu usług, np. zawierania umów kredytu konsumenckiego czy hipotecznego.
Przekazywane przez nie komunikaty powinny być dostosowane do kryterium zrozumiałości (według standardu B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego Rady Europy).
Ale z drugiej strony, należy pamiętać, że instytucje finansowe, zwłaszcza w umowach kredytowych, muszą posługiwać się językiem, którego wymagają od nich regulacje, np. Ustawa o kredycie konsumenckim albo Ustawa o kredycie hipotecznym. Odstępstwo od tych wymagań wiązałoby się z dużym ryzykiem prawnym poprzez brak wypełnienia wymagań ustawowych.
Jak pogodzić tak różne oczekiwania i połączyć cele stawiane przez różne przepisy? To wyzwanie, na które instytucje finansowe muszą znaleźć odpowiedź.
***
Ważne: chociaż Ustawa o dostępności weszła w życie 28 czerwca 2025 r., to jej przepisów nie stosuje się do produktów wprowadzonych do obrotu przed tą datą. Natomiast umowy zawarte przed 28 czerwca mogą obowiązywać w niezmienionej formie do 28 czerwca 2030 r, także uwzględniając ich aneksowanie, o ile nie wprowadzają nowych usług.
***
Związek Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce (wcześniej Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce) powstał 27 października 1999 roku i obecnie skupia ponad 100 przedsiębiorstw z wielu sektorów polskiego rynku finansowego, w tym bankowości, zarządzania wierzytelnościami, pośredników finansowych, instytucji pożyczkowych, zarządzających informacją gospodarczą, odwróconej hipoteki w modelu sprzedażowym, fintech. Jest największą multisektorową organizacją podmiotów rynku finansowego w Polsce.
