Na przestrzeni ostatnich lat odwrócona hipoteka stale zyskuje na popularności, po rozwiązania tego typu sięga w Polsce coraz więcej osób. Rynek odwróconej hipoteki rozwija się zatem bardzo szybko. Według Ministerstwa Sprawiedliwości dynamika jego wzrostu przekracza średnio 15 proc. w skali roku. Z danych Ministerstwa Sprawiedliwości wynika również, że od 2008 roku do końca 2017 roku zawarto aż 75 254 dożywotnich umów dotyczących nieruchomości.
Rynek odwróconej hipoteki wymaga uregulowania
Polski rynek odwróconej hipoteki opiera się na dożywotnich umowach dotyczących nieruchomości, zawieranych przez indywidualnych klientów z wyspecjalizowanymi w tym zakresie podmiotami. Tymczasem w skład tego rynku mogłyby się wliczać również prywatne umowy pożyczek pod zastaw nieruchomości oraz umowy-renty związane z przeniesieniem praw własności nieruchomości. Wątpliwości wzbudza jednak brak uregulowania prawnego instytucji, które oferują tego typu produkty. Ze względu na brak profesjonalizmu tych podmiotów, bardzo często dochodzi do wielu nadużyć. Specjaliści wskazują, że nie posiadają one również odpowiednich kompetencji z zakresu rzetelnej wyceny i oceny ryzyka związanego z udzielaniem tego typu zobowiązań. O wprowadzone odpowiednich przepisów, które zagwarantują bezpieczeństwo polskim konsumentom, od 2013 roku ubiegają się Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz Fundusze Hipoteczne zrzeszone w Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych.
Polacy nie myślą o emeryturze
Bardzo niewielka liczba polskich gospodarstw domowych podejmuje kroki w kierunku oszczędzania na emeryturę. W hierarchii celów gromadzenia nadprogramowych środków nadal znajduje się to na bardzo dalekiej pozycji. Pod koniec 2017 roku chęć odkładania pieniędzy z myślą o przejściu na emeryturę zadeklarowało zaledwie 4,6 proc. polskich rodzin. Najczęściej były to osoby w wieku od 30 do 49 lat. W tej grupie wiekowej niemal 65 proc. respondentów zadeklarowało, że odkłada pieniądze na emeryturę.
Na polskim rynku już 10 lat temu powstały wyspecjalizowane instytucje, które oferują usługi z zakresu hipoteki odwróconej. Przychodzą one z pomocą zwłaszcza seniorom, umożliwiając im łatwy dostęp do dodatkowego finansowania. Działają w sposób profesjonalny i bezpieczny, dlatego cieszą się wielkim zaufaniem na rynku.
Na koniec ubiegłego roku fundusze hipoteczne zrzeszone w KPF zarządzały 294 dożywotnimi umowami dotyczącymi nieruchomości. Liczba ta jest niższa niż wyniki osiągane w poprzednich latach – do 2014 roku można było obserwować stały, dynamiczny wzrost liczby zawieranych umów. Obecnie profesjonalny rynek odwróconej hipoteki wydaje się być w stagnacji. Powodem może być niedostosowanie ofert profesjonalnych podmiotów do potrzeb konsumentów oraz rosnąca konkurencja ze strony niewyspecjalizowanych firm.
Wiek klientów
Średni wiek konsumenta w chwili podpisywania umowy funduszy hipotecznych wynosi około 75-79 lat. Od 2010 roku eksperci rynku obserwowali spadek średniego wieku klientów do 75 lat. W kolejnych latach wartość ta znacznie odbiła, osiągając przedział wiekowy 98-99 lat. Obecnie średni wiek klienta utrzymuje się na poziomie 79 lat.
Średni metraż
Wzrostowi uległ również średni metraż mieszkania objętego umową odwróconej hipoteki. W 2011 było to 42,3 m2, podczas gdy obecnie jest to już ponad 49 m2. Za wzrostem powierzchni nie idzie jednak wzrost wartości zarządzanej nieruchomości. Do końca 2014 roku wartość ta znajdowała się w trendzie spadkowym. W cztery lata zmalała wówczas aż o 84 tys. zł – z 321 tys. zł do 237 tys. zł. Rok 2014 przyniósł jednak dużą zmianę w tej kwestii. Od tamtej pory wartość zarządzanej nieruchomości rośnie lub pozostaje na niezmienionym poziomie. Wyjątkowy dla tej branży okazał się pierwszy kwartał ubiegłego roku. Odnotowano wówczas najwyższy poziom średniej wartości nieruchomości – było to 255,8 tys. PLN. W zeszłym roku średnia wartość nieruchomości uplasowała się na poziomie 255,1 tys. zł.
Rozkład geograficzny
Pod koniec ubiegłego roku aż 1/3 nieruchomości zarządzanych przez fundusze hipoteczne znajdowała się w województwie mazowieckim. Kolejnymi województwami, w których rynek odwróconej hipoteki okazał się niezwykle mocny, były województwa pomorskie i dolnośląskie. Znajdowało się w nich aż po 12,2 proc. administrowanych nieruchomości. Najmniejszym zainteresowaniem odwrócona hipoteka cieszyła się natomiast w województwie śląskim.
