Zapadł niezwykle ważny wyrok dla wszystkich Polaków, którzy korzystają z kredytu konsumenckiego. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) orzekł, że prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta. Co to oznacza dla polskiego rynku pozabankowego?
TSUE orzekł, że: “Artykuł 16 ust. 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG należy interpretować w ten sposób, że prawo konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu obejmuje wszystkie koszty, które zostały nałożone na konsumenta.”
Uzasadnienie wyroku TSUE
Rozstrzygnięcie zostało wydane m.in. w oparciu o orzecznictwo TSUE, które przy dokonywaniu wykładni przepisu prawa Unii nakazuje uwzględniać nie tylko jego brzmienie, lecz także jego kontekst oraz cele regulacji, której część on stanowi. TSUE zwrócił uwagę, że „skuteczność prawa konsumenta do obniżki całkowitego kosztu kredytu byłaby osłabiona, gdyby obniżenie kredytu mogło ograniczyć się do uwzględnienia jedynie kosztów przedstawionych przez kredytodawcę jako zależne od okresu obowiązywania umowy, ponieważ – jak wskazał Rzecznik Generalny w pkt 54 opinii (opisywanej przez nas w mailu z dnia 24 maja br.- przyp. MCz.) – wysokość i podział kosztów są określane jednostronnie przez bank, a rozliczenie kosztów może obejmować pewną marżę zysku”.
W ocenie TSUE: „fakt włączenia kosztów, które nie zależą od okresu obowiązywania umowy, do obniżki całkowitego kosztu kredytu nie może w sposób nieproporcjonalny działać na niekorzyść kredytodawcy. Należy bowiem przypomnieć, że jego interesy są uwzględniane w drodze, po pierwsze, art. 16 ust. 2 dyrektywy 2008/48, który przewiduje prawo kredytodawcy do otrzymania rekompensaty za ewentualne koszty bezpośrednio związane z przedterminową spłatą kredytu, oraz po drugie, art. 16 ust. 4 tej dyrektywy, który przyznaje państwom członkowskim dodatkową możliwość zapewnienia, aby rekompensata była dostosowana do warunków kredytu i warunków rynkowych dla ochrony interesów kredytodawcy.”
UOKiK skontroluje rynek pożyczkowy
Wydany wyrok dotyczy nie tylko działalności prowadzonej przez banki, ale wszystkich podmiotów udzielających kredytów konsumenckich. Oznacza to, że również firmy pożyczkowe są zobowiązane do zwrotu m.in. prowizji, opłat przygotowawczych czy kosztów ubezpieczenia w przypadku szybszej spłaty pożyczki przez klienta. Ponadto zwracana konsumentowi kwota powinna być proporcjonalna, co oznacza, że powinna obejmować okres od dnia faktycznej spłaty kredytu aż do dnia określonej w umowie spłaty zobowiązania.
UOKiK zamierza skontrolować polski rynek pożyczkowy pod kątem właściwego wypełniania postanowień TSUE. Analiza przeprowadzona przez urząd wykaże, czy polskie firmy pożyczkowe odpowiednio wypełniają swoje obowiązki i właściwie rozliczają się z klientami spłacającymi zobowiązania przed terminem. Działania podjęte przez UOKiK doprowadziły już do postawienia zarzutów 20 firmom z sektora pozabankowego oraz rozpoczęcia 8 postępowań wyjaśniających.
Zapadł już pierwszy wyrok
Pierwsza decyzja UOKiK w sprawie niewłaściwego zwrotu kosztów kredytu konsumenckiego zapadła już w ubiegłym tygodniu. Dotyczy niezwykle popularnej marki Aasa Polska, która oferuje pożyczki ratalne w kwocie do 10 000 zł. UOKiK ustalił, że Aasa Polska nie zwracała proporcjonalnej części opłaty przygotowawczej tym klientom, którzy spłacili swoje zobowiązania przed terminem. Tymczasem – zgodnie z postanowieniem TSUE – wcześniejsza spłata zobowiązania ma gwarantować pożyczkobiorcom obniżenie wszystkich kosztów zobowiązania o kwotę w wysokości uzależnionej od okresu, o jaki została skrócona umowa. Wobec tego urząd zobowiązał spółkę Aasa do powiadomienia wszystkich pożyczkobiorców, którzy po 16 maja 2016 r. spłacili swoją pożyczkę przed terminem, o możliwości złożenia reklamacji. Wówczas spółka w ciągu 30 dni zwróci im nadpłaconą część opłaty przygotowawczej.
Oświadczenie Aasa
Od dłuższego czasu panowała istotna niejasność w interpretacji przepisów i dopiero orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 11 września 2019 r w sprawie C?383/18 pozwoliło rozwiać te wątpliwości.
Sytuacja dotyczy dużej części rynku kredytów konsumenckich, co potwierdza w komunikacie z dnia 24 września 2019 roku Prezes UOKIK wskazując na toczące się postępowania dotyczące kilkudziesięciu firm z sektora finansowego. Oznacza to, że swoje produkty kredytowe muszą zmienić zarówno banki jak i firmy pożyczkowe.
Pragniemy podkreślić, że Aasa Polska zawsze postępowała zgodnie z obowiązującymi regulacjami, realizując programy edukacyjne skierowane do wszystkich uczestników rynku finansowego zarówno w kwestii bezpieczeństwa konsumentów jak i społecznej odpowiedzialności biznesu. Tak też będzie w tym wypadku – w Aasa Polska w tej chwili pracuje specjalnie powołana grupa robocza, która doprecyzuje procedury w firmie mające wesprzeć naszych Klientów i pomóc w realizacji przedmiotowej decyzji.
