Rynek instytucji pożyczkowych, po raz pierwszy od dwóch lat, zakończył poprzedni rok na plusie. Branża udzieliła w 2022 roku około 3,59 mln pożyczek na łączną kwotę 13,79 mld złotych. W porównaniu do 2021 r. oznacza to 22 proc. wzrost w ujęciu liczbowym i 36 proc. wzrost w ujęciu wartościowym – wynika z raportu Fundacji Rozwoju Rynku Finansowego podsumowującego sytuację w sektorze.
Pomimo niestabilnego otoczenia geopolitycznego i makroekonomicznego w zeszłym roku, instytucje pożyczkowe, po raz pierwszy od przedpandemicznego 2019 r., odnotowały dodatnie wyniki sprzedaży. Według danych CRIF sektor w 2022 r. udzielił finansowania na kwotę 13,79 mld złotych, co stanowi wzrost o 35,8 proc. w porównaniu do 2021 r. oraz 19,9 proc. wzrost w relacji do 2019 roku. Wzrosła także liczba przyznanych pożyczek, która w zeszłym roku wyniosła około 3,59 mln sztuk, a więc o 21,8 proc. więcej niż w 2021 r. oraz o 10,7 proc. więcej w stosunku do 2019 roku.
Odczuwalna odwilż na rynku to z jednej strony efekt sytuacji gospodarczej, w tym wysokiej inflacji, która zmuszała konsumentów do poszukiwania dodatkowych form finansowania potrzeb ich gospodarstwa domowego. A z drugiej strony, powrót do regulacji przedcovidowych i możliwość prowadzenia działalności pożyczkowej w oparciu o limit kosztów pozaodsetkowych z ustawy o kredycie konsumenckim. Wcześniej, przez 15 miesięcy, maksymalna wysokość kosztów pozaodsetkowych była obniżona o ponad 60 proc., co spowodowało w tym czasie zapaść akcji kredytowej i wycofywanie się z rynku profesjonalnych pożyczkodawców, gdyż to właśnie ten komponent, poza odsetkami, stanowi dla firm pożyczkowych podstawową formę osiągania przychodów z prowadzonej działalności.
Branża pożyczkowa w fazie głębokich zmian
Osiągnięty poziom sprzedaży w 2022 r., mimo dwucyfrowych wzrostów, nie przekłada się na optymistyczne nastroje w branży.
Oceniając wyniki sektora za poprzedni rok należy wziąć pod uwagę po pierwsze niską bazę porównawczą z pierwszej połowy 2021 r., kiedy to na rynek pożyczkowy wpływ miały pandemiczne ograniczenia kosztów pozaodsetkowych, a po drugie skumulowany poziom inflacji, który, według szacunków ekspertów, w latach 2020-2022 wyniósł nawet 30 procent. Z tej perspektywy skala odbicia jest niska. Liczba aktywnych firm pożyczkowych nadal jest niższa niż przed pandemią. – komentuje dr Anna Mlostoń-Olszewska, prezeska Fundacji Rozwoju Rynku Finansowego.
Zeszły rok przyniósł branży pożyczkowej duże zmiany regulacyjne. Toczące się prace legislacyjne nad ustawą antylichwiarską, która finalnie została przyjęta 6 października, nie pozwoliły sektorowi skupić się wyłącznie na odbudowywaniu biznesu po trudnych dwóch latach, gdy rynek był pod kreską, a wymusiły kolejne przemodelowanie prowadzonej działalności. Na mocy ustawy branża działa w środowisku nowego limitu kosztów pozaodsetkowych jeszcze bardziej zaostrzonego niż w czasach pandemii. Wprowadzono również nowe zasady oceny zdolności kredytowej klientów, które znacznie podwyższają koszty prowadzonej działalności. Od przyszłego roku branża znajdzie się pod nadzorem KNF, co także rodzi szereg nowych obowiązków administracyjnych i operacyjnych oraz wiąże się z dodatkowymi kosztami dla instytucji pożyczkowych. Efekty regulacji nie wpłynęły jednak na wyniki branży za 2022 r., gdyż te będą uwidaczniać się dopiero w kolejnych miesiącach. Skutki ostatnich zmian prawnych będzie można najprawdopodobniej zauważyć dopiero w danych za 2024 rok, gdy wszystkie przepisy ustawy zaczną obowiązywać. Niemniej już w pierwszych danych za ten rok można zauważyć obniżoną podaż pożyczek, będącą następstwem wycofywania się z rynku kolejnych podmiotów.
Siła nabywcza pożyczki niższa niż trzy lata temu
Niezmiennie domeną sektora instytucji pożyczkowych są pożyczki niskokwotowe. Spośród wszystkich udzielonych kredytów w zeszłym roku aż 50 proc. to pożyczki na kwotę do 2 tys. złotych. Kolejne 20 proc. to kredyty w przedziale kwotowym od 2 do 4 tys. złotych. Pożyczki o wartości powyżej 4 tys. zł stanowiły w poprzednim roku 29,1 proc. wszystkich udzielonych kredytów.
Średnia wartość pojedynczej pożyczki wyniosła w 2022 roku 3835 złotych, co stanowi wzrost o 11,5 proc. w relacji rok do roku oraz 8,4 proc. wzrost w porównaniu do 2019 roku. Wysoki poziom inflacji sprawia jednak, że realna siła nabywcza pożyczonych środków jest zdecydowania niższa niż miało to miejsce w 2021 roku, a tym bardziej w 2019 roku.
Z oferty instytucji pożyczkowych najczęściej korzystają osoby w wieku 30-40 lat., stanowiąc 30 proc. klientów sektora. Równie chętnie po pożyczki pozabankowe sięgają osoby młode, do 30. roku życia. Z kolei seniorzy stanowili w zeszłym roku jedynie 5,7 proc. wszystkich klientów wnioskujących o finansowanie.
