Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 28 czerwca 2017 r. orzekł, iż pobieranie od kwot wpłaconych przez dłużnika bezpośrednio komornikowi opłaty stosunkowej w wysokości 15% wartości wyegzekwowanego świadczenia jest niezgodne z Konstytucją (sygn. akt.: P 63/14).
Przypomnijmy, że zgodnie z ustawą o komornikach sądowych i egzekucji, w przypadku samodzielnego spełnienia świadczenia przez dłużnika wysokość obciążającej go opłaty egzekucyjnej jest zależna od tego, czy dłużnik uiści świadczenie do rąk komornika, czy też bezpośrednio do rąk wierzyciela. Jeżeli dłużnik decyduje się na uiszczenie świadczenia do rąk komornika, zostaje obciążony opłatą egzekucyjną w wysokości 15% wartości wyegzekwowanego świadczenia (art. 49 ust. 1 ustawy). Jeżeli zaś decyduje się na uiszczenie świadczenia do rąk wierzyciela, wierzyciel ten zobowiązany jest złożyć wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego w takim zakresie, w jakim świadczenie zostało spełnione, zaś komornik pobiera od dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 5% wartości świadczenia pozostałego do wyegzekwowania, jednak nie niższej niż 1/20 i nie wyższej niż dziesięciokrotna wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (art. 49 ust. 2 ustawy).
Trybunał Konstytucyjny uznał, że takie zróżnicowanie sytuacji prawnej dłużnika wyłącznie w zależności od tego, w jaki sposób dobrowolnie spełnia świadczenie, nie jest dopuszczalne w świetle konstytucyjnej zasady równości (art. 32 ust. 1 Konstytucji). Kluczowe znaczenie ma bowiem sam fakt zaspokojenia wierzyciela, a nie sposób w jaki do tego dochodzi (czy przez uiszczenie długu komornikowi, czy wierzycielowi).
Trybunał wskazał również, że zasady ustalania wysokości opłaty stosunkowej powinny opierać się na założeniu, iż dłużników na każdym etapie postępowania egzekucyjnego należy motywować do dobrowolnego i pełnego zaspokojenia wierzycieli. Tymczasem z art. 49 ust. 1 zdania pierwszego ustawy wynika, że tak samo – pod względem wysokości opłaty – są traktowani dłużnicy, którzy samodzielnie uiszczą świadczenie po wszczęciu postępowania egzekucyjnego oraz ci którzy będą powstrzymywać się od zaspokojenia wierzyciela aż do wyegzekwowania długu w drodze przymusowej egzekucji.
W wydanym komunikacie prasowym, Trybunał wyjaśnił, że „podjęcie przez dłużnika działań zgodnych z treścią zawiadomienia otrzymanego od komornika nie powinno wciągać go w „pułapkę” polegającą na konieczności poniesienia opłaty ustalanej przy zastosowaniu stawki 3-krotnie wyższej niż stawka, jaka miałaby zastosowanie, gdyby świadczył bezpośrednio wierzycielowi”.
