Planowanie kluczem do sukcesu
Jak dobrze i szybko rozplanować swoje finanse? Istnieje jeden prosty sposób. Zrób tabelkę w programie Microsoft Excel. W jednej kolumnie wypisz wszystkie wydatki związane ze spłatą zobowiązań wobec banku, zarówno tych aktualnie regulowanych, jak i planowanych. Do tego dodaj wszelkie, comiesięczne koszty związane z życiem codziennym typu zakupy, czynsz, opłata za prąd, wydatki na paliwo, rachunki za telefon i Internet itp. Uwzględnij również wydatki okolicznościowe, np. impreza urodzinowa, wyjazd w góry na długi weekend, ślub przyjaciółki itd. W drugiej kolumnie zanotuj swoje dochody. Gotowe? Porównaj sumę zadłużenia z posiadanym kapitałem. To najłatwiejszy sposób określenia stanu domowych finansów. Przecież to Ty nimi zarządzasz, więc dobrze byłoby podejmować wszelkie działania z głową. W związku z tym chciałbym przeprowadzić Cię przez kilka sfer dotyczących budowy oraz funkcjonalności podstawowych produktów finansowych, tak aby codzienne wyzwanie godzenia wydatków i przychodów było przyjemniejsze, ale przede wszystkim sprawne oraz bezpieczne.
Produkty finansowe i ich cechy
Zacznijmy od konta osobistego, które jest najważniejszym narzędziem pomagającym w dobrym zarządzaniu posiadanym budżetem domowym. Wybór odpowiedniego produktu może w przyszłości zaoszczędzić dużo czasu, a na pewno pozwoli ograniczyć do minimum wydatki związane z jego prowadzeniem. Dotyczy to również wszelkich czynności, które wykonujesz w ramach posiadanego rachunku, czyli przelewów, zleceń stałych, wypłat gotówki z bankomatów itp. Aby wybrane konto spełniało Twoje oczekiwania, najważniejsze jest przeanalizowanie potrzeb, dostępności i funkcjonalności danego instrumentu finansowego, a także wykluczenie zbędnych opłat za usługi, z których nie zamierzasz korzystać. Aktualnie istnieje już kilka ofert rachunków osobistych zintegrowanych z programem do zarządzania domowym budżetem. Jeżeli więc nie jesteś w stanie zmusić się do ciągłego wypełniania poszczególnych kolumn arkuszu kalkulacyjnego, rozważ możliwość adaptacji gotowego rozwiązania.
Chwilowy i darmowy kredyt jest możliwy do uzyskania nawet w banku. Taką możliwość daje karta kredytowa – bardzo popularna, choć wciąż nie do końca doceniana forma dokonywania rozliczeń operacji bezgotówkowych. Często nazywana „plastikowym pieniądzem”. Przy wyborze tego produktu finansowego powinieneś zwrócić uwagę na koszt jego wydania oraz opłaty wynikające z użytkowania. Ważnym czynnikiem jest również oprocentowanie, które może być różne dla transakcji gotówkowych i bezgotówkowych. Istotnym aspektem posiadania „kredytówki” jest okres bezodsetkowy (tzw. grace period), który pozwala uniknąć zapłaty odsetek za dany czas wykorzystania limitu kredytowego. Karta uprawnia też do korzystania z szeregu promocji oraz bonusów oferowanych w ramach zawartej umowy. Przy mądrym zaplanowaniu i konsekwentnym wykorzystaniu tego narzędzia, tak naprawdę zyskujesz bezpłatny limit kredytowy na okres ok. 50-56 dni. Jednak, jeśli należysz do osób z tzw. lekką ręką, uważaj. Bardzo łatwo można wyczyścić do zera stan środków, a potem trzeba spłacać zaciągnięte zobowiązanie nawet latami. Niestety, mimo wielu korzyści, karta kredytowa ma jeden poważny minus – jest najdroższą formą kredytowania, jaką można wybrać, jeżeli nie korzystasz z niej tylko w okresie grace period.
Do ważnych produktów finansowych należy zaliczyć rozwiązania depozytowe. Pierwszym na liście jest konto oszczędnościowe, inaczej rachunek oszczędnościowy. Charakteryzuje się dużo wyższym oprocentowaniem niż zwykły ROR. Zazwyczaj jest dostępne do wcześniej założonego rachunku osobistego. W większości przypadków konto oszczędnościowe oferowane jest z możliwością dokonywania wszelkich operacji bankowych, nie mniej jednak cechują go wyższe opłaty za pojedyncze transakcje. Istotny przy wyborze tej formy oszczędzania jest dostęp do zdeponowanych środków. Zazwyczaj jeden sposób wypłaty środków w miesiącu jest bezpłatny. Ważna jest to, że każde „wybranie” zgromadzonych na nim funduszy nie skutkuje utratą odsetek naliczonych za wcześniej dokonany okres oszczędzania. To bardzo fajna metoda oszczędzania na kilka różnych celów. W prosty sposób możesz założyć kilka kont oszczędnościowych do jednego rachunku, nadając każdemu sprecyzowany tytuł. Np: Wakacje, rower, dla Justyny czy na Angielski.
Królowej depozytów na imię zaś lokata. To najpopularniejsza metoda oszczędzania w Polsce. Charakteryzuje ją zmienność oprocentowania, które jest uzależnione od wysokości wkładu i okresu, na jaki chcesz zdeponować środki. Lokata może mieć też stałe oprocentowanie. Z tego powodu wybierając odpowiedni produkt należy wziąć pod uwagę czas, na jaki zamierzasz ulokować pieniądze oraz wysokość oprocentowania, jakie proponuje Ci bank. Pamiętaj jednak, że wszystkie podawane oferty zawierają oprocentowanie liczone w skali roku. To, przy wyborze okresu krótszego, nie będzie adekwatne do Twoich wyliczeń, dlatego zwróć uwagę na podawane oprocentowanie rzeczywiste danej lokaty.
W poradniku chcę się skupić na kwestiach związanych z produktami kredytowymi, a w tym zakresie najbardziej popularną i znaną formą pożyczania pieniędzy z banku jest: kredyt gotówkowy.
Cena, jaką musisz zapłacić za udostępniony kredyt składa się z oprocentowania nominalnego, które podawane jest w skali roku, a także prowizji należnej bankowi i opłaty przygotowawczej naliczonej za rozpatrzenie wniosku. Najprostszą metodą obliczenia całkowitego kosztu zobowiązania jest pomnożenie wysokości wyliczonej raty przez ilość rat podanych w przeprowadzonej symulacji. Po odjęciu kwoty, jaką dostaniesz w rzeczywistości do użytku własnego otrzymasz różnicę, którą musisz oddać za fakt uzyskania świadczenia. Aktualnie oferowane kredyty charakteryzują się tym, że w większości sprzedawane są z różnego rodzaju ubezpieczeniem w pakiecie. Bardzo często klient nie może z niego zrezygnować (o tym będę opowiadał w rozdziale dotyczącym całkowitego kosztu kredytu). Bardzo istotnym czynnikiem wysokości należnej prowizji i oprocentowania, jakie przyjdzie Ci zapłacić, jest Twoja historia kredytowa. Składają się na nią wcześniej spłacane zobowiązania lub zaangażowane środki oraz produkty, jakie posiadasz w danym banku (o tym będzie szerzej w następnym rozdziale poświęconym ocenie zdolności kredytowej, której zostajesz poddany w obliczu scoringu dokonywanego przez banku).
WIBOR, EURIBOR i LIBOR, czyli jak zaciągać kredyt
Drugim najpopularniejszym instrumentem z rodziny produktów kredytowych jest zobowiązanie obarczone harmonogramem spłaty przez kolejne kilkadziesiąt lat.
Kredyt hipoteczny to forma wsparcia finansowego pozwalająca na zakup nieruchomości (mieszkania lub domu, jak również działki). Zabezpieczeniem udzielenia zobowiązania jest w tym przypadku prawomocny wpis hipoteki do księgi wieczystej nieruchomości. Oferta poszczególnych banków będzie się różniła wysokością oprocentowania, które składa się z dwóch czynników. Pierwszy to oprocentowanie nominalne. Dla kredytów udzielanych w złotówkach będzie to obowiązująca stawka WIBOR, dla świadczeń zaciąganych w walucie wspólnoty europejskiej – EURIBOR, natomiast dla zobowiązań przyznanych we frankach szwajcarskich – aktualnie obowiązująca stawka LIBOR. Drugim czynnikiem jest marża własna banku, która zawsze powinna być stała. Ważnymi cechami udzielenia kredytu na dobrych warunkach będą: rynek, z którego pochodzi dana nieruchomość (wtórny czy pierwotny) oraz wysokość wkładu własnego, jaki możesz wnieść w poczet przyznawanego świadczenia. Decydując się na kredyt w walucie obcej, musisz liczyć się z ryzykiem wahań kursowych, jakie mogą ją dosięgnąć.
Osobiście uważam, że pożyczanie pieniędzy pośrednio może być przystępną formą oszczędzania, a co najmniej rozsądnego planowania wydatków. Najprostszym przykładem takiego zachowania jest spłata comiesięcznego zobowiązania (ale tak samo możesz postępować np. w przypadku regulowania czynszu). Spróbuj założyć sobie, że rata lub czynsz nie wynoszą 500, a 550 zł (czyli zwiększ swoje zobowiązania o 10%) i tyle przelewaj na rachunek wskazany przez odbiorcę. W ten sposób po 12 miesiącach zyskasz nadprogramową kwotę na miesięczny czynsz lub jedną ratę, dzięki której będziesz mógł szybciej oddać pieniądze bankowi. Taką sumę możesz też odłożyć na lokacie gromadząc w ten sposób tzw. poduszkę bezpieczeństwa. W przypadku braku wpływu np. z tytułu wynagrodzenia, jesteś w stanie pokryć swoje miesięczne zobowiązania.
O kosztach kredytu, zdolności kredytowej oraz ryzyku, jakie niesie za sobą zadłużenie się, przeczytasz w kolejnych rozdziałach poradnika. W nich przeprowadzę Cię przez poszczególne zagadnienia związane z byciem świadomym kredytobiorcom. Mam nadzieję, że dzięki tym wskazówkom będziesz w stanie sprawnie zapoznać się z ogólnymi warunkami każdej umowy kredytowej, do której w swoim życiu przystąpisz. Będę starał uświadomić Cię, jak ważna w instytucjach bankowych jest terminowość spłacania rat, a także jak mądrze dobrać doradcę, który pomoże zaoszczędzić Twój cenny czas.
W razie ewentualnych kłopotów, w których z góry zakładam, że nigdy się nie znajdziesz, chciałbym abyś potrafił porozumieć się z wierzycielem na drodze polubownej. Zależy mi również na tym, aby przejściowe problemy z tym związane przyniosły jedynie doświadczenie w zawieraniu ugód pozwalających wyjść cało nawet z ciężkich sytuacji finansowych.
