W połowie września weszły w życie postanowienia Dyrektywy PSD2, która miała zapewnić firmom zewnętrznym dostęp do rachunków bankowych klientów. Nowe prawo miało zrewolucjonizować rynek usług FinTech… Na drodze jego rozwoju stanął jednak brak odpowiednich regulacji.
Dyrektywa PSD2 ma zakończyć monopol banków i odmienić sektor usług finansowych poprzez zagwarantowanie niektórym podmiotom dostępu do rachunków ich klientów. W ten sposób uprawnione firmy mają zyskać nie tylko wgląd w informacje o danych rachunkach, lecz także możliwość zlecania określonych płatności w imieniu użytkowników. Ma to znacznie uprościć proces zakupu dóbr i usług drogą elektroniczną.
Oczywiście unijne przepisy zadbały o bezpieczeństwo konsumentów chcących skorzystać z nowych usług. Dostęp do rachunku klienta ma być przekazywany podmiotom finansowym wyłącznie za zgodą jego posiadacza, a firmy zewnętrzne muszą w tym celu posiadać odpowiednie licencje. To właśnie ten wymóg stanowi główną barierę w rozwoju rynku open banking w Polsce.
Unijna dyrektywa oraz przepisy polskiej ustawy o usługach płatniczych narzucają na firmy zewnętrzne chcące uzyskać dostęp do rachunków swoich klientów specjalne wymogi. Muszą one posiadać odpowiednie zezwolenie (status krajowej instytucji płatniczej) albo wpis do rejestru dostawców świadczących wyłącznie usługę dostępu do informacji o rachunku (tzw. rejestr AISP). Tymczasem do tej pory Komisja Nadzoru Finansowego wpisała do niego zaledwie jedną krajową instytucję płatniczą.
Opieszałość Ministerstwa Finansów
Powodem takiego stanu rzeczy nie jest jednak brak zainteresowania polskich przedsiębiorców. Niemożność wpisania do rejestru kolejnych podmiotów mogących inicjować płatności wynika przede wszystkim z braku odpowiednich przepisów. Choć Ministerstwo Finansów miało dwa lata na dostosowanie polskiego ustawodawstwa do unijnej dyrektywy, to stosownego postanowienia nie ma do dziś. Komisja Nadzoru Finansowego ma w tej sprawie związane ręce, bo choć odpowiada za wydawanie zezwoleń, to brak oficjalnego rozporządzenia w praktyce odbiera jej możliwość dokonywania wpisów do rejestru AISP.
Ministerstwo Finansów bardzo opieszale podchodzi do swojego obowiązku wydania rozporządzenia, które doprecyzowałoby, jakie dokumenty należy składać z wnioskiem o wpis do rejestru dostawców świadczących usługę dostępu do informacji o rachunku. Już w czerwcu ubiegłego roku resort został zobligowany do wydania na ten temat stosownych postanowień, jednak prace nad ich przygotowaniem rozpoczęły się dopiero w grudniu. Wzbudza to bardzo wiele kontrowersji wśród specjalistów sektora finansowego. Podkreślają oni fakt, że już w 2017 roku weszły w życie wytyczne Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego, które dokładnie określiły katalog dokumentów wymaganych od podmiotów finansowych chcących uzyskać zezwolenie na świadczenie usług opartych o dostęp do rachunków klientów. Tymczasem w Ministerstwie Finansów prace nad odpowiednim rozporządzeniem w tej sprawie nadal trwają.
Dodatkowym hamulcem starań o licencje jest także brak podmiotów chętnych do wydania gwarancji bankowej lub polisy ubezpieczeniowej firmom świadczącym usługi finansowe. Banki i towarzystwa ubezpieczeniowe bardzo niechętnie udzielają tego rodzaju zabezpieczeń dostawcom świadczącym usługi dostępu do informacji o rachunku. Tymczasem ich pozyskanie jest jednym z warunków do otrzymania licencji na prowadzenie tego rodzaju działalności.
FinTechy uciekną z Polski?
Polskie podmioty nie mogą świadczyć wspomnianych usług ze względu na brak odpowiednich przepisów. Tymczasem na krajowym rynku bez żadnych przeszkód działają konkurencyjne firmy z innych krajów europejskich, np. z Wielkiej Brytanii czy Litwy. Utrudnienia polskich firm w uzyskaniu wpisu do rejestru prowadzą do sytuacji, w której niektóre podmioty rozważają tzw. „opcję litewską”, czyli ubieganie się o licencję na Litwie. Tą drogą podążył m.in. Kontomatik, który jakiś czas temu założył w tym kraju spółkę i uzyskał status instytucji płatniczej.
